Táo bón khi mang thai có được dùng thuốc không?

Đến hơn 40% phụ nữ khi mang bầu phải đối mặt với táo bón. Hàng nghìn mẹ bầu đến các trung tâm y tế mỗi ngày để xin tư vấn về tình trạng táo bón hàng ngày. Trên các diễn đàn cũng xuất hiện hàng loạt các lời khuyên từ chuyên gia tới chia sẻ các kinh nghiệm của mẹ bầu, nhưng liệu có đúng?

Táo bón khi mang thai thường không phải nguyên nhân bệnh lý nhưng táo bón lại gây ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của mẹ bầu. Phân khô cứng ứ lại trong trực tràng gây nên tình trạng khó chịu bí bách cùng tình trạng đau bụng râm ran. Đặc biệt khi táo bón mạn tính không được điều trị kịp thời sẽ gây ra những biến chứng nghiêm trọng như giãn trực tràng, sa búi trực tràng, Trĩ sau sinh hay các trường hợp nhiễm khuẩn, rách hậu môn…

Mẹ bầu nào cũng mong muốn giải quyết vấn đề táo bón để nhanh chóng thoát khỏi tình trạng đau đớn do táo bón hành hạ. Tuy nhiên nhiều mẹ bầu rất lo lắng vì không thể cải thiện táo bón bằng các biện pháp thay đổi lối sống như: ăn nhiều chất xơ, uống nhiều nước hay tập thể dục nhẹ nhàng. Khi đó, các mẹ thường nghĩ ngay đến các loại thuốc nhuận tràng.

Trên thực tế thuốc nhuận tràng là phương pháp nhanh nhất để giải quyết táo bón. Nhưng thuốc nhuận tràng có thực sự an toàn với mẹ bầu, đặc biệt với thai nhi? Đây có lẽ là băn khoăn của tất cả các mẹ bầu đang bị táo bón hành hạ. Bởi an toàn cho thai nhỉ mới chính là mối quan tâm lớn nhất của các mẹ. Vậy thuốc nhuận tràng nào có thể đáp ứng được mong muốn an toàn cho thai và hiệu quả cho mẹ. 

Nhóm này lại được chia thành 2 nhóm nhỏ: 1) gồm các thuốc làm tăng chất nhầy trong phân như normacol, transilane và macrogol (forlax); 2) gồm các chất chứa các chất xơ thực vật như Psyllium, inulin, FOS, pectin... Đây là loại thuốc nhuận tràng ít độc, ít gây kích thích, có thể dùng được nhiều ngày hơn các thuốc khác trong điều trị chống táo bón.

Đặc biệt nhóm chất xơ thực vật có thể tìm thấy trong nhiều loại rau củ quả phổ biến và được sử dụng như một liệu pháp nhuận tràng tự nhiên. Các chất này có tác dụng tăng số lượng phân, làm mềm phân và làm cho phân dễ dàng tống xuất ra khỏi cơ thể. Do đó, thay vì việc sử dụng các thuốc nhuận tràng cơ học, các mẹ nên sử dụng các chế phẩm thảo dược chứa nhiều chất xơ để điều trị táo bón.  

Đại diện nhóm thuốc này là Docusate (Docusate Natri, Docusat Calci). Bản chất của thuốc là chất diện hoạt anion có tác dụng làm tăng thấm dịch vào trong phân, giúp làm mềm phân. 

Ngoài ra, thuốc nhuận tràng nhóm này còn kích thích tăng bài tiết nước, các chất điện giải và ức chế sự hấp thu trực tiếp của glucose và bicarbonat trong hỗng tràng. Do đó mất nước điện giải là một trong những tác dụng không mong muốn xảy ra thường xuyên khi sử dụng nhóm thuốc nhuận tràng này. Một báo cáo trường hợp sử dụng mãn tính docusate natri trong suốt thai kỳ có liên quan đến triệu chứng hạ kali huyết ở trẻ sơ sinh.

Dầu khoáng, là đại diện điển hình của nhóm thuốc này. Dầu khoáng không hấp thu ở đường tiêu hóa và không gây bất cứ tác dụng bất lợi nào đối với cơ thể. Sự có mặt của dầu khoáng làm bôi trơn trực tiếp bề mặt phân, làm giảm sức căng bề mặt của chất lỏng trong dịch ruột, ngăn cản nước từ trong phân đi ra lòng ruột, làm phân mềm và trơn dễ tống ra ngoài.

Tuy nhiên, nhóm thuốc đại tràng bôi trơn không được sử dụng cho phụ nữ mang thai kéo dài do có ảnh hưởng đến hấp thu các vitamin tan trong sữa mẹ (A,D,E,K) đặc biệt sự thiếu hụt Vitamin K có thể gây giảm hypoprothrombinemia và xuất huyết. Đặc biệt nên tránh dùng dầu thầu dầu do có thể gây co thắt tử cung sớm 

Các đại diện bao gồm: Muối (ví dụ natri clorua, kali clorua), magiê sulfat hoặc citrate, lactulose, sorbitol, polyethylene glycol. Các thuốc nhuận tràng thẩm thấu làm tăng áp lực thẩm thấu trong lòng ruột, kết quả kéo theo nước và điện giải giữ lại trong lòng ruột, gây tăng nhu động ruột và dễ dàng tống xuất phân ra khỏi cơ thể. 

Các thuốc nhuận tràng thẩm thấu được khuyến cáo hạn chế sử dụng cho mẹ bầu. Việc sử dụng các thuốc nhóm này trong thời gian dài gây ra đầy hơi, mất cân bằng điện giải. Theo khuyến cáo của các bác sĩ tiêu hóa, thuốc nhuận tràng thẩm thấu chỉ nên dùng từ 5-7 ngày, tối đa là 2 tuần và phải bổ sung đầy đủ nước và điện giải để tránh gây ra tình trạng mất nước, mệt mỏi cho các mẹ bầu.

Các thuốc nhuận tràng kích thích chống chỉ định cho phụ nữ có thai. Các đại diện điển hình gồm Bisacodyl, senna… Đây là các thuốc gây nhuận tràng bằng cách kích thích gây tăng phản xạ tống phân của đại tràng xích-ma và trực tràng sau 5 đến 20 phút dùng thuốc. Phụ nữ có thai có thể gặp tác dụng phụ như đau bụng, mất cân bằng điện giải và thậm chí gây kích thích tử cung dọa sảy thai. 

Hầu hết các loại thuốc điều trị táo bón đều không nên sử dụng kéo dài, nhiều đợt trong thời kỳ mang thai vì ít nhiều ảnh hưởng tới mẹ và bé. Tuy nhiên, có một biện pháp khác tự nhiên hơn, phù hợp hơn cho bà bầu bị táo bón trong thai kỳ là việc sử dụng các chế phẩm có thành phần tự nhiên kết hợp giữa khoa học hiện đại và kinh nghiệm điều trị táo bón lâu năm tại châu Âu.

Một số loại thảo dược được ưa chuộng trong điều trị táo bón hiện nay ở các nước châu Âu như: Dịch chiết cây Manna (chứa Manitol), nước ép Mận khô và Kiwi (chứa chất xơ, vitamin và khoáng chất) hay một số loại chất xơ hòa tan tự nhiên như Inulin và Pectin táo… Khi được kết hợp với nhau, chúng gây ra nhiều tác dụng tổng hợp nhưng hết sức nhẹ nhàng như tăng lượng phân, làm mềm phân, tăng nhu động dạ dày ruột, hồi phục niêm mạc đường tiêu hóa, đồng thời bổ sung trực tiếp Vitamin và khoáng chất tự nhiên. Kết quả là bà bầu bị táo bón khi sử dụng lâu ngày sẽ dần hồi phục trở lại khả năng đi tiêu bình thường, không có nguy cơ bị mất nước điện giải như các biện pháp khác. Hoàn toàn có thể sử dụng thành nhiều đợt kéo dài trong thời kỳ mang thai, sau sinh mà vẫn đảm bảo an toàn tuyệt đối cho mẹ và bé.

Như vậy, thuốc điều trị táo bón khi mang thai có nhiều loại khác nhau, thường phải sử dụng cả trong đợt cấp lẫn kéo dài để bà bầu có thể đi tiêu bình thường. Tuy nhiên, mẹ bầu vẫn phải duy trì lối sống khoa học và kiên trì sử dụng một số công thức thảo dược chuẩn hóa châu Âu, chắc chắn sẽ không cần lo lắng về tình trạng táo bón khi mang thai. Điều quan trọng là mẹ bầu cần phải bắt đầu áp dụng ngay các biện pháp an toàn trên ngay từ hôm nay, ngay từ khi táo bón bắt đầu khởi phát để ngăn chặn các nguy cơ, biến chứng.